رباط صلیبی قدامی زانو (ACL) یکی از چهار رباط اصلی زانوست که سه استخوان مفصل زانو را در کنار هم نگه میدارد. در صورت پارگی رباط صلیبی زانو، اغلب برای کاهش درد و تورم ، بازگرداندن قدرت و دامنه حرکتی (ROM) و بهبود تحرک زانو، به جراحی و به دنبال آن فیزیوتراپی نیاز است.
فیزیوتراپی برای مفصل زانو در چهار مرحله انجام میشود. با پیروی از این پروتکل یا پروتکلی مشابه آن ، احتمالا میتوانید تا پایان هفته سوم بعد از جراحی ACL ، راه بروید. البته روند بهبودی و درمان در افراد مختلف متفاوت است. در اینجا یک چشم انداز کلی برای کسانی که قصد دارند جراحی زانو انجام دهند، درباره روند فیزیوتراپی پس از عمل از شروع تا پایان آن ارائه خواهد شد.
فهرست مطالب [پنهانسازی]
فیزیوتراپی بعد از جراحی رباط صلیبی
مرحله اول: کمک به بهبودی زانو
اهداف اصلی مرحله اول فیزیوتراپی محافظت از زانو است به صورتی که بتواند به درستی بهبود یافته و روند بازگرداندن دامنه حرکتی مفصل و عملکرد طبیعی عضلات چهار سر ران (عضلات ران) به آنها شروع شود. به احتمال زیاد در این مرحله به عصای زیر بغل احتیاج خواهید داشت و نیز از یک بریس کامل زانو استفاده خواهید کرد، اگرچه همه جراحان برای بیمارانی که دچار پارگی ACL شدهاند بریس (زانوبند) تجویز نمیکنند ، زیرا شواهدی وجود دارند که نشان میدهند استفاده از بریس برای بهبودی ضروری نیست.
هفته ۱
تمرکز دوره اولیه فیزوتراپی بعد از عمل ، بر یادگیری نحوه راه رفتن با عصا روی سطوح صاف و بالا و پایین رفتن از پله است. ممکن است فیزیوتراپیست برای شما از یخ برای کنترل تورم استفاده کند و به شما هم بگوید روزانه چندین بار همین کار را در خانه انجام دهید. همچنین ممکن است از تحریک الکتریکی عصبی- عضلانی (NMES) برای بهبود توانایی شما در انقباض عضلات چهارسر استفاده کرده و شما را وا دارد تا تمرینات ملایمی را شروع کنید که دامنه حرکتی زانو را به آن بازگردانده و زانو بتواند از حالت کاملا صاف تا ۹۰ درجه خم شود.
مرحله دوم: کنار گذاشتن عصا
برای شروع این مرحله تورم باید تحت کنترل درآمده باشد و شما بتوانید به راحتی عضله چهار سر ران خود را منقبض کنید. هدف از این مرحله کنار گذاشتن عصا و شروع به راه رفتن به صورت عادی است در عین این که از زانوی در حال بهبود شما محافظت شود. در این مرحله درمانگر همچنان به استفاده از یخ و تحریک الکتریکی عصبی – عضلانی برای زانو ادامه خواهد داد.
هفته ۲
تقویت عضلات لگن و مفصل ران راهکار کلیدی است که به شما کمک میکند تا بتوانید در ابتدا به جای استفاده از دو عصا ، از یک عصا استفاده کرده و در نهایت هر دو عصا را کنار بگزارید. درعین حال طی همین مدت ، تمریناتی نیز برای بهبود کنترل عضلات چهار سر و تقویت عضلات همسترینگ پشت پا انجام خواهید داد. در این زمان میتوانید تمرین با یک تخته BAPS ( تخته بیومکانیکی مچ پا) را برای حفظ تعادل و پروپرسپشن (احساس وضعیت و حرکت اندامها و بدن خود بدون استفاده از حسن بینایی) در حالت نشسته شروع کنید.
هفته ۳
تا پایان این هفته تقریباً به طور عادی راه خواهید رفت. تنها علامتی که ممکن است نشان دهد شما جراحی زانو کرده اید ممکن است وجود یک خمیدگی جزئی در زانو باشد که با بهبود دامنه حرکت برطرف خواهد شد. ممکن است تمرینات عضلات لگن پیشرفتهتر شده و در هنگام تمرین بلند کردن پا در حالت صاف از وزنههای سبکی استفاده کنید. در این هفته از تخته BAPS در حالت ایستاده استفاده خواهید کرد.
مرحله سوم: قوی تر شدن
هدف این مرحله از توانبخشی پارگی رباط صلیبی زانو ، قویتر کردن پا است به طوری که در پایان این مرحله توانایی شما از راه رفتن به آهسته دویدن پیشرفت خواهد کرد.
هفته ۴ تا ۶
از جمله تمریناتی که طی این سه هفته انجام میدهید تمریناتی برای بهبود تعادل، تمرینات اسکات و لانژ برای تقویت عضلات چهار سر و عضلات سرینی (عضلات باسن)، به علاوه تمرینات بلند کردن مستقیم پا و تمرینات پیشرفته تقویت عضلات لگن و مفصل ران که از قبل انجام میدادید هستند. تا پایان هفته ۶ ، ممکن است کم کم حرکات ملایم پلیومتریک و پرشی را شروع کنید. در این زمان دیگر نیازی به استفاده از یخ یا تحریک الکتریکی عصبی- عضلانی نخواهید داشت.
هفته ۷ و ۸
طی این هفته علاوه بر ادامه تمریناتی که از قبل انجام میدادید و شاید سختتر کردن بعضی از آن تمرینات، فیزیوتراپیست ممکن است وضعیت ACL شما را نیز بررسی کند. اگر دیگر زانو درد نداشته باشید و زانوی شما پایدار باشد ، تا پایان هفته هشتم میتوانید شروع به دویدن کنید.
مرحله چهارم: تقریباً بازگشت به حالت عادی
طی این مرحله ، از آهسته دویدن به دویدن معمولی پیشرفت خواهید کرد. به هیچ وجه نباید بیش از توانایی خود از خودتان کار بکشید : حتی اگر احساس خوبی پیدا کنید ، هنوز برای شرکت در ورزشهای سطح بالایی که مستلزم شروع و توقفهای ناگهانی و یا تغییر جهتهای زیادی هستند خیلی زود است.
هفته ۸ تا ۱۲
طی این هفتهها برنامه ورزشی منظم خود را ادامه خواهید داد. حدود سه تا چهار ماه پس از جراحی پارگی رباط صلیبی ، ممکن است فیزیوتراپیست از شما بخواهد آزمایش لی لی کردن با یک پا را انجام دهید تا ببیند آیا زانوی شما به اندازه کافی برای ورزشهای سطح بالایی که مستلزم شروع و توقفهای ناگهانی و یا تغییر جهات دادنهای زیاد هستند ، پایدار هست یا نه. اگر ورزشکار باشید و فیزیوتراپیست به شما اجازه بدهد میتوانید به فعالیت ورزشی خود بازگردید.
آسیبدیدگی ACL خود را مدیریت کنید
مراحل مدیریت آسیب دیدگی رباط صلیبی
- استراحت: مفصل زانوی خود را استراحت دهید تا بهبود یابد. فعالیتهای عادی خود را طبق دستورالعملی که به شما دادهاند از سر بگیرید. ممکن است تا زمانی که زانوی شما بهبود نیافته نتوانید بعضی ورزشهای خاص را انجام دهید. در مورد ورزشهایی که هم اکنون انجام میدهید با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است برای شروع مجدد ورزش به یک برنامه ورزشی یا درمانی بیخطر نیاز داشته باشید.
- یخ به کاهش تورم و درد کمک میکند. یخ ممکن است به جلوگیری از آسیب بافتی نیز کمک کند. شما میتوانید از یک بسته یخ ، یا یخ خرد شدهای که داخل یک کیسه پلاستیکی ریختهاید استفاده کنید. بسته یخ را در یک حوله پیچیده و هر یک ساعت یک بار، ۱۵ تا ۲۰ دقیقه آن را روی رباط آسیب دیده خود قرار دهید. استفاده از یخ را تا زمانی که پزشک یا فیزیوتراپیست توصیه کرده ادامه دهید.
- فشرده سازی از زانو پشتیبانی کرده و با کاهش تورم و حرکت کمک میکند تا مفصل آسیب دیده شما بهبود یابد. از پزشک خود درباره این آیا لازم است اطراف رباط آسیب دیده خود را با یک باند کشی ببندید یا خیر سوال کنید.
- بالا نگه داشتن پا: هر چه سریعتر ناحیه آسیب دیده پای خود را در وضعیتی قرار دهید که بالاتر از سطح قلبتان قرار گیرد. این کار به کاهش یا محدود شدن تورم کمک میکند. برای این کار میتوانید پای اسیب دیده خود را روی چند بالش قرار دهید.
- از وسایل پشتیبان طبق دستوری که به شما داده شده استفاده کنید. ممکن است لازم باشد از زانو بند (بریس) برای محدود کردن حرکت و محافظت از زانوی خود استفاده کنید. ممکن است نیاز باشد برای کمک به کاهش درد در هنگام حرکت ، از عصا استفاده کنید.
استفاده از دارو
ممکن است نیاز باشد برخی از داروهای زیر را استفاده کنید:
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن به کاهش تورم ، درد و تب کمک میکنند. این داروها را هم با نسخه پزشک و هم بدون آن میتوان تهیه کرد . داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی در بعضی افراد خاص ممکن است باعث خونریزی معده یا مشکلات کلیوی شوند. اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده میکنید ، همیشه از پزشک خود بپرسید که آیا مصرف داروهای NSAID برای شما بی خطر است یا خیر. همیشه برچسب داروها را بخوانید و دستورالعملهای مربوط آنها را دنبال کنید.
- استامینوفن باعث کاهش درد و تب میشود. این دارو نیز بدون نیاز به نسخه در دسترس است. از پزشک خود درباره میزان و تعداد دفعات مصرف آن سوال کنید. دستورالعملهای مربوط به آن را دنبال کرده و برچسب تمام داروهای دیگری که استفاده میکنید را نیز بخوانید تا ببینید آیا آنها نیز حاوی استامینوفن هستند یا نه و یا در این خصوص از پزشک یا داروساز خود سوال کنید. استامینوفن اگر به درستی مصرف نشود ، میتواند باعث آسیب کبدی شود. در مجموع بیش از ۴ گرم (۴۰۰۰ میلی گرم) استامینوفن در یک روز استفاده نکنید.
- داروهای مسکن. ممکن است برای شما داروی مسکن تجویز شود. از پزشک خود بپرسید که چگونه این داروها را مصرف کنید که خطری نداشته باشند. برخی از داروهای مسکنی که پزشک تجویز میکند حاوی استامینوفن هستند. بدون مشورت با پزشک ، داروهای دیگری که حاوی استامینوفن هستند را مصرف نکنید. مصرف بیش از حد استامینوفن ممکن است باعث آسیب کبدی شود. داروهای مسکن ممکن است باعث یبوست شوند. از پزشک خود درباره این که چطور میتوانید از یبوست جلوگیری کرده یا آن را برطرف کنید سوال کنید.
- داروهای خود را طبق دستورالعمل مصرف کنید. در صورتی که فکر میکنید داروها برایتان موثر نیستند یا عوارض جانبی دارند ، با پزشک خود تماس بگیرید. در صورتی که نسبت به دارویی حساسیت پیدا کردید پزشک خود را مطلع کنید. لیستی از داروها ، ویتامینها و داروهای گیاهی که مصرف میکنید به اضافه مقدار داروی مصرفی و زمان و دلیل استفاده از آنها تهیه کنید. این لیست یا جعبه داروها را در مراجعات بعدی خود به پزشک همراه خود داشته باشید. در صورت بروز هر مورد اورژانسی لیست داروهای خود را همراه خود داشته باشید