مفصل شانه از اصلیترین و پیچیدهترین مفاصل تکیهگاهی بدن است و به عنوان شاهکار زیست مکانیکی و هنر حرکات شناخته شده است. مفصل شانه به نوعی اولین و مهمترین تکیهگاه اندامهای بدن است و بیتوجهی به آن، درصد زیادی از فعالیتهای بدن را از کار میاندازد، چرا که این تکیهگاه اندامی، خود تکیهگاه ندارد. در این مقاله به بررسی عارضه شانه یخ زده یا شانه منجمد میپردازی
شانه یخ زده یا فروزن شولدر چیست؟
عارضه شانه یخ زده یا چسبندگی مفصلی، یکی از شایعترین علتهای درد و ناتوانی شانه است که به وسیله انجمن جراحان شانه و آرنج آمریکا به عنوان یک حالت با علت شناسی نامشخص تعریف شده است.
فروزن شولدر، اثر منفی بر مفصل شانه به جای میگذارد و به دنبال آن مفصل شانه سفت و بیتحرک میشود و در حرکات فعال و غیرفعال با محدودیت مواجه میشود. این عارضه، به طور معمول در گروه سنی ۴۰ تا ۶۰ سال اتفاق میافتد.
شانه یخ زده یا منجمد چیست
انواع شانه یخ زده یا فروزن شولدر را بشناسید
شانه یخ زده به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم شده است. در نوع اولیه معمولا علت نامشخص و در افرادی به وجود میآید که هیچگونه بیماری عمومی ندارند و در نوع ثانویه معمولا به دنبال دیابت، ضربهها، استئوآرتروز، جراحیها، بیماریهای قلبی، سکتههای مغزی، بیماریهای تیروئید، ضایعات بافت نرم، وجود نقاط ماشهای، تاندونیت حاد روتاتور کاف ایجاد میشود.
این بیماری بیشتر در افرادی که از نظر روحی افسردهاند، آستانه درد پایینی دارند و مضطرب هستند دیده میشود.
علائم شانه یخ زده چیست؟
علائم شانه یخ زده با درد فزاینده شانه و بازو شروع شده و به تدریج افزایش یافته و با سوزش همراه است. حرکات مفصل نیز با شروع دردها محدود میگردد. بالا آوردن اندام فوقانی و بردن دست به پشت مشکل شده و به تدریج سختتر میشود. معمولا بیماری به تدریج آغاز شده و شدت مییابد.
درمان شانه یخ زده در فیزیوتراپی الفا
دوره بیماری شانه منجمد چگونه است؟
بیماری شانه منجمد به ۴ دوره تقسیم میشود:
- درد و محدودیت خاصی وجود ندارد یا حداقل است
- مرحله دردناک است و هنوز محدودیت حرکتی شدید نیست. بیمار درد شدیدی به خصوص در خارج بازو (درماتوم C5-C6) دارد. بیمار در وضعیت استراحت و در شب، در صورت خوابیدن سمت درگیر درد دارد. این دوره ممکن است ۱۰ تا ۳۶ هفته به طول بیانجامد.
- یخزدگی است و درد کمتر ولی محدودیت حرکتی بیشتر است. درد حالت موضعی دارد و درد شبانه و در استراحت ندارد. کوتاهی عضلانی ایجاد شده است. این دوره ممکن است ۴ تا ۱۲ ماه به طول بیانجامد.
- مرحله ذوب است که بیماری رو به بهبودی میگذارد. در صورت بهبودی خودبهخودی عارضه، تغییرات دژنراتیو شانه، ضعف و فیبروز کپسول انجامد میشود. اما با فیزیوتراپی بهبودی در مدت ۳ تا ۴ ماه حاصل میشود. این دوره ۵ ماه تا ۲ سال به طول میانجامد.
فیزیوتراپی شانه یخ زده در کلینیک تخصصی فیزیوتراپی الفا
فیزیوتراپی شانه یخ زده یا منجمد و روشهای درمان
فیزیوتراپی شانه یخ زده شامل استفاده از دستگاه و تمرینات ورزشی مناسب است تا بیمار بتواند بهبودی خود را به دست آورد. برخی از روشهای درمانی در فیزیوتراپی شانه منجمد شامل موارد زیر میشود:
- الکتروتراپی شامل TENS در دو حالت نرمال و ضربهای با هدف ایجاد لرزش و تحرک عضلات شانه
- استفاده از مدالیتی High Frequency IF جهت تسکین درد و التهاب
- استفاده از مدالیتی Pulse Us با هدف افزایش قابلیت کشش بافتهای نرم مفصل، کاهش سطح درد و رفع چسبندگی
- استفاده از فونوفروزیس داروی پیروکسیکام و یا هیدروکورتیزون
- انجام موبیلیزاسیون گریدهای ۲، ۳ و ۴ در مراحل ۱ و ۲ بیماری برای آزاد کردن انتهای دامنه حرکتی شانه و گرید ۱ و ۲ در مرحله ۳ و ۴ بیماری برای افزایش ملایم دامنه حرکات
- استفاده از گرمای سطحی هات پک و IR با هدف کاهش خشکی و درد در بافتهای نرم مفصل از طریق بالا بردن دمای موضعی آن
- تمرینات موبیلیزیشن با هدف افزایش انعطاف و دامنه حرکتی مفصل شانه در جهات مختلف جابهجایی خارجی، داخلی، فوقانی و تحتانی
- تمرینات کششی با هدف افزایش انعطافپذیری بافتهای نرم مفصل، کاهش خشکی و به دنبال آن کاهش درد توسط شخص بیمار
- تمرینات منیپولیشن و کششهای PNF با هدف افزایش دامنه حرکتی و به دنبال آن کاهش درد مفصل به صورت غیرفعال توسط فیزیوتراپیست
- تمرینات افزایش دامنه حرکتی با هدف افزایش دامنه حرکتی مفصل شانه به صورت پاندولی و طناب و قرقره
- تمرینات قدرتی با هدف افزایش قدرت عضلات اطراف مفصل شانه و افزایش قابلیت جنبشپذیری ساختار مفصل خشک شده
- آموزش انجام تمرینات در منزل
کایروپراکتیک و شانه منجمد
تکنیکهای کایروپراکتیک هم مانند تکنیکهای فیزیوتراپی ممکن است به درمان شانه منجمد کمک کند، ولی از آنجایی که تکنیکهای سرعتی و با شدت بالاتری هستند خیلی نمیتواند کمک کننده باشد، زیرا در شانه یخ زده باید خیلی آرام و با تکنیکهای موبیلیزیشن فعالسازی حرکت در مفصل دوباره اتفاق بیافتد و به خاطر همین باید خیلی آرام انجام شود.
حرکت های ناگهانی مثل کایروپراکتیک باعث پاره شدن بافت های کپسولی شده و خیلی وقتها ممکن است درد بیمار را بیشتر کند.
درمان شانه منجمد با سوزن خشک
در شانه منجمد در واقع کپسول مفصلی هست که اجازه حرکت به شانه را نمیدهد تا شانه حرکت کند، چون شانه مفصلی هست که خیلی حرکت زیادی دارد و به وسیله عضلات خیلی زیادی کنترل میشود.
در شانه منجمد همانطور که کپسول مفصلی شروع به سفت شدن میکند و مقداری حرکتش کم میشود، عضلات مرتبط با شانه نیز دچار خشکی و سفتی شده و حالت خیلی تو هم رفته پیدا میکنند و همین کار نکردن این عضلات باعث بدتر شدن شانه منجمد شده و در نتیجه حرکت شانه خیلی محدود میشود.
درمان شانه منجمد با سوزن خشک
در فیزیوتراپی شانه منجمد ۲ کار برای درمان این عارضه انجام میشود:
- با سوزن خشک و طب سوزنی در یک سری نقاط خاص زده میشه تا درد بیمار کمتر شود.
- سوزن داخل عضلاتی که دچار خشکی و گرفتگی شدن زده شده و این باعث میشود که وقتی عضله آزاد شود، اجازه دامنه حرکت بیشتری به بیمار داده شود.
بنابراین از دو مورد بالا برای درمان شانه یخ زده با سوزن خشک استفاده میشود، یکی برای عضلات و یکی برای کاهش درد
شانه منجمد و دیابت
هنوز علت خاصی برای شانه منجمد پیدا نشده است ولی یک سری عوامل و ویژگیها در افرادی که دچار شانه یخ زده شده اند دیده شده است و در واقع جزو عوامل تاثیرگذاتر و تسریع کننده است.
دیابت یکی از این عوامل است و معمولا کسانی که دچار شانه منجد میشوند، دیابت دارند. علت منطقی میتواند این باشد که در دیابت به خاطر شرایطی که برای رگها به وجود میآید و جریان خون از حالت طبیعی ضعیفتر میشود، ممکن است باعث ایجاد رسوبات در مسیر شود و در نتیجه حرکت مفصل، کپسول و … کمتر شود.
تاکید میشود که ارتباط مستقیمی بین شانه منجمد و دیابت وجود ندارد، ولی در افراد دیابتی دیده شده است که شانه منجمد، بیشتر اتفاق میافتد و حتی ممکن است یک شانه را درگیر کند و بعد از مدتی شانه دیگر را درگیر نموده و یا هر دو شانه را همزمان درگیر کند.
شانه منجمد بین سن ۴۰ تا ۵۰ سال رخ میدهد و زیر این سن کمتر این مشکل به وجود میآید