اسپينال استنوزيس يا تنگي کانال نخاعي اصطلاحي است که براي توصيف تنگ شدن کانال نخاع به کار مي‌رود. اين عارضه در افرادي که سن بالاتر از ۶۰ سال دارند، از شيوع بيشتري برخوردار است. اما ممکن است در افراد جوان‌تري که کانال نخاعي آنها به طور مادرزادي کوچکتر از حالت طبيعي است نيز مشاهده شود. تنگي کانال نخاعي معمولاً باعث بروز کمر درد و درد پا مي‌شود که شدت آن در زمان انجام فعاليت‌هايي از قبيل پياده‌وري، کم و زياد مي‌شود.
فهرست مطالب [پنهانسازی]
دلایل تنگي کانال نخاعي
علت‌هاي احتمالی زیادی برای بروز تنگی کانال نخاع وجود دارد که مهم‌ترین آنها عبارت است از:
- پیری: به موازات پیر شدن بدن ما، لیگامنت‌ها (بافت‌های همبند محکم که استخوان‌های ستون فقرات یا مهره‌ها را به هم متصل می‌کنند) دچار کشیدگی و سفتی می‌شوند. همچنین ممکن است اسپورهایی (زائده‌های کوچک) بر روی استخوان‌های ستون فقرات به وجود بیاید و به داخل کانال نخاعی رشد کند. دیسک‌ها که نقش ضربه‌گیر بین مهره‌ها را دارند، شروع به سخت شدن و از دست دادن نرمی و ارتجاع‌پذیری خود می‌کنند. مفاصل فاست (سطوح پهن بر روی هر مهره که در امتداد هم، محور اصلی ستون مهره‌ها را تشکیل می‌دهند) هم به تدریج آسیب‌پذیر و شکننده می‌شوند. همه این عوامل می‌توانند باعث تنگ شدن فضای موجود در کانال نخاعی شوند.
- آرتروز: دو نوع اصلی آرتروز که می‌تواند بر ستون فقرات تأثیر منفی داشته باشد، شامل استئوآرتروز و روماتیسم مفاصل می‌باشد.
- بیرون‌زدگی دیسک کمر: نیز می‌تواند باعث تنگی کانال نخاعی شود.
- وراثت و عوامل ژنتیکی: اگر اندازه کانال نخاعی از زمان تولد به صورت مادرزادی کوچک باشد، ممکن است که در سنین جوانی و نوجوانی به تدریج علائم عارضه تنگی کانال نخاعی شروع به پدیدار شدن نماید. ناهنجاری‌های ساختاری مادرزادی در مهره‌ها و ستون فقرات هم می‌تواند باعث تنگ شدن کانال نخاعی شود.
- ناپایداری ستون فقرات یا اسپوندیلولیستزیس: این عارضه هنگامی پیش می‌آید که یکی از مهره‌ها بر روی مهره زیرین خود به طرف جلو می‌لغزد و باعث تنگ شدن کانال نخاعی می‌شود.
- تومورهای ستون فقرات: رشد غیر طبیعی بافت‌های نرم ستون فقرات می‌تواند مستقیماً از طریق ایجاد التهاب و یا رشد بافت‌ها به داخل کانال نخاعی باعث تنگ شدن این کانال شود. زوائد بافتی همچنین می‌تواند منجر به اضمحلال استخوان (از دست رفتن بافت استخوان به خاطر فعالیت شدید بعضی از سلول‌های استخوانی) و یا دررفتگی استخوان مهره و نهایتاً به هم ریختن چارچوب حمایتی ستون فقرات شود.
- تروما (آسیب‌دیدگی): سوانح و آسیب‌دیدگی‌های ناحیه کمر می‌تواند باعث دررفتگی ستون مهره‌ها و کانال نخاعی شود و یا ترک خوردگی و شکستگی‌هایی را بر روی استخوان مهره‌ها ایجاد کند که در آینده، بافت‌های زائدی بر روی آنها رشد کرده و به داخل کانال نخاعی نفوذ می‌کند.
علائم تنگی کانال نخاعی
تنگی کانال نخاعی می‌تواند باعث بروز درد در ناحیه پایین کمر و پاها شود. این عارضه ممکن است باعث فشرده شدن اعصابی که قدرت و حس ماهیچه‌های پاها را کنترل می‌کنند، شود. علائم دیگر این عارضه عبارت است از:
- زمین خوردن مکرر و ناشی‌گری در انجام حرکات فیزیکی
- احساس درد و ناراحتی در هنگام راه رفتن
- بی‌حسی، سوزن سوزن شدن، داغی یا سرد شدن پاها
تشخیص تنگی کانال نخاعی
تشخیص این عارضه می‌تواند کار خیلی سختی باشد، زیرا علائم آن ممکن است که در اثر عوارض دیگری غیر از تنگی کانال نخاعی نیز به وجود آمده باشد. معمولاً افرادی که دچار تنگی کانال نخاعی شده باشند، سابقه مشکلات کمر نداشته و اخیراً دچار مصدومیتی از این ناحیه نشده‌اند. اولین علائم بروز تنگی کانال نخاعی را اغلب می‌توان در مشکلات و ناراحتی پاها مشاهده کرد.
در بعضی از موارد ممکن است برای تعیین علت تنگی کانال نخاعی از آزمایش‌های عکسبرداری مخصوصی از قبیل ام آر آی یا سی تی اسکن استفاده شود. این آزمایش‌ها و سایر روش‌های عکسبرداری می‌تواند تصاویری حاوی جزئیات کامل استخوان‌ها و بافت‌های نرم ستون فقرات تولید کند که به تشخیص این عارضه کمک زیادی می‌نماید.
درمان تنگی کانال نخاعی
روش‌های درمانی متعددی برای تسکین عارضه تنگی کانال نخاعی وجود دارد، اما در اغلب موارد درمان‌های ساده‌ای از قبیل مصرف داروهای مسکن و استراحت می‌تواند باعث تسکین سریع علائم این عارضه شود. هدف اصلی از درمان این عارضه آن است که درد و ناراحتی بیمار هر چه سریع‌تر بهبود پیدا کند و بتواند طبق یک برنامه زمانی مشخص، فعالیت‌های عادی خود را دوباره از سر بگیرد.
فیزیوتراپی
شما با استفاده از روش‌های فیزیوتراپی می‌توانید یاد بگیرید که طرز صحیح نشستن، ایستادن و راه رفتن چگونه باید باشد تا از بدتر شدن علائم این عارضه جلوگیری شده و عامل زمینه‌ای که منجر به تنگی کانال نخاعی شده است، برطرف شود.
درمان‌های دارویی
در بعضی از موارد، فشاری که بر اعصاب نخاعی وارد می‌شود ناشی از ورم و التهاب در این ناحیه است. در این صورت، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی از قبیل آسپرین یا ایبوپروفن می‌تواند به کاهش التهاب و تسکین علائم این عارضه کمک نماید.
تزریق اپیدورال استروئیدها
از این روش می‌توان برای تسکین درد ناشی از تنگی کانال نخاع و حساسیت ریشه‌های عصبی و نیز به منظور کاهش التهاب در ناحیه ستون فقرات استفاده کرد. تزریق اپیدورال همچنین می‌تواند به کاهش ورم ناشی از بیرون‌زدگی یا فتق دیسک‌های بین مهره‌ای نیز کمک کند. این روش درمانی شامل تزریق ترکیبی از داروی کورتیزون (یک استروئید ضد التهاب قوی) و یک داروی بی‌حسی موضعی است که از ناحیه پایین کمر در داخل فضای اپیدورال در ستون مهره‌ها تزریق می‌شود. تزریق اپیدورال همیشه در تسکین درد و التهاب ناشی از این عارضه موفق نیست. بنابراین از این روش تنها در مواقعی استفاده می‌شود که سایر روش‌های درمانی حفاظتی جواب نداده باشد.
اوزون درمانی
اوزون درمانی به عنوان یک روش درمانی بسیار ایمن و فاقد هر گونه عوارض جانبی برای درمان تنگی کانال نخاعی شناخته می‌شود. عملکرد روش اوزون درمانی به این صورت است که مقادیر مختلفی از اکسیژن خالص به داخل ستون فقرات و دقیقاً در محلی که درد ناشی از تنگی کانال نخاعی وجود دارد، تزریق می‌شود. اکسیژن تزریق شده باعث کاهش فشار وارد بر اعصاب شما و تسکین درد و التهاب می‌شود.
رادیوفرکانسی
در این روش از دستگاه تولید کننده امواج رادیوفرکانس برای کنترل درد استفاده می‌شود. به طوری که یک جریان خفیف از امواج رادیوفرکانس به وسیله سوزن‌های دارای روکش عایق به ناحیه ستون فقرات ارسال می‌شود تا آن دسته از اعصاب نخاعی که سیگنال‌های درد ناشی از تنگی کانال نخاع را به مغز می‌فرستند، غیر فعال سازد و به این ترتیب درد ناشی از این عارضه تسکین پیدا می‌کند.
ماساژ درمانی
ماساژ دادن یک اقدام درمانی بسیار مؤثر است که می‌تواند به صورت ماساژ آرام یا قوی و نیز ماساژ عمیق یا سطحی انجام شود. هنگامی که ماهیچه‌های اطراف ستون فقرات به دلیل درد و بی‌تحرکی ناشی از تنگی کانال نخاعی، دچار خشکی و گرفتگی شده باشند می‌توان با روش‌های ماساژ درمانی مشکل آنها را به صورت مؤثری رفع کرد.
طب سوزنی
طب سوزنی یکی از هنرهای چینی‌ها در عرصه پزشکی است که سابقه استفاده از آن به هزاران سال قبل به چین و سایر مناطق آسیای شرقی باز می‌گردد. در این روش، سوزن‌های کوچکی در محل اعصاب نخاعی و در اطراف ناحیه‌ای که علائم تنگی کانال نخاع مشاهده شده است، در بدن فرو برده می‌شود. این کار می‌تواند باعث افزایش جریان خون در ناحیه آسیب‌دیده و تسریع در روند بهبودی علائم ناشی از تنگی کانال نخاعی شود.
تی ان اس (TENs)
اصطلاح تی ان اس مخفف عبارت “تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست” می‌باشد. استفاده از دستگاه تی ان اس به عنوان بخشی از برنامه درمانی جامعی که برای تسکین درد و علائم تنگی کانال نخاعی طراحی شده است، انجام می‌گیرد. زیرا تأثیر این روش به تنهايي در تسکین درد کمر فقط به صورت کوتاه و موقتی می‌باشد. تصور می‌شود که روش تی ان اس از یکی از دو طریق زیر در کنترل درد تأثیر دارد:
تحریک در سطح اعصاب حسی – این مکانیزم بر مبنای تئوری “کنترل دروازه” (Gate control) برای تسکین درد می‌باشد. این تئوری بیان می‌کند که جریان الکتریکی حاصل از دستگاه تی ان اس از طریق مسدود کردن دروازه عصبی که درد از آن عبور می‌کند، در روند ارسال سیگنال‌های درد از محل عارضه به مغز اختلال ایجاد می‌کند.
تحریک در سطح موتور – هدف از این روش آن است که موجب آزاد شدن مواد مسکن طبیعی که در خود بدن ساخته می‌شود، گردد و از این طریق درد و التهاب را کاهش دهد.
مگنت تراپی
روش مگنت تراپی در سطح گسترده‌ای در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد و کارآیی آن در درمان کمر دردهای ناشی از تنگی کانال نخاعی در مطالعات متعددی به اثبات رسیده است. وسایل روش مگنت تراپی به شکل ساپورت‌های مخصوص کمر عرضه می‌شود.
ورزش
پیاده‌روی یک روش مفید برای افرادی است که از تنگی کانال نخاعی رنج می‌برند. زیرا یک روش غیر آسیب‌زا است و شدت آن را نیز می‌توان به سادگی بر حسب نیاز، کم و زیاد کرد. سعی کنید که هر روز یک زمان کوتاه (برای مثال در موقع ناهار در محل کار خود و یا بلافاصله بعد از آنکه از محل کار به خانه باز می‌گردید) را به پیاده‌روی اختصاص بدهید. مزیت مهم دیگری که پیاده‌روی روزانه برای شما دارد، آن است که یک فرصت بسیار خوب جهت تخلیه استرس و فشار روحی (در صورتی که نیاز داشته باشید) برای شما فراهم می‌کند. اگر برایتان مقدور باشد بهتر است که پیاده‌روی را در فضای باز انجام دهید.
شنا هم یک ورزش ایده‌آل است که به ورزیده شدن تمامی عضلات کمر شما به شیوه‌ای کاملاً ایمن و مؤثر، کمک می‌کند. همچنین آب موجب تحمل وزن بدن شما شده و فشار وارد بر کمر را کاهش می‌دهد. بنابراین می‌توانید برای تسکین درد و تقویت عضلات کمر، در آب راه بروید.
علاوه بر ورزش‌های فوق شما می‌توانید حرکات ورزشی تقویتی و کششی که توسط پزشکتان برای شما تجویز شده است را نیز انجام بدهید. شما می‌توانید بعضی از حرکات ورزشی مفید برای کمر را که در قالب شکل و تصویر برای شما نشان داده شده است، در زیر مشاهده کنید.