یکی از دلایل شایع درد گردن، شانه و دست، فتق یا بیرون زدگی دیسک گردن است. علائم ممکن است شامل درد شدید و مبهم در گردن یا بین کتف ها بوده که در دست ها انتشار پیدا کرده و تا کف دست و انگشتان میرسد. در حالت وخیم لازم است از روش های درمان دیسک گردن بدون جراحی استفاده شود.همچنین از دیگر علائم می توان حس کرختی، خارش یا سوزش در شانه و دست ها را نام برد. حرکات و موقعیت های خاصی در گردن می توانند درد را تشدید کنند.
فهرست مطالب
در میان هر دو مهره (استخوان) ستون فقرات یک دیسک بین مهره ای وجود دارد. صفحه ای متشکل از الیاف که قابلیت ضربه گیری دارد. صفحات انتهایی (endplates) مهره ها را ردیف کرده و به نگه داشتن دیسک ها در محل خود کمک می کنند. هر دیسک یک نوار تایر مانند در روی خود، به نام حلقه ی فیبری دارد که یک ماده ی ژل مانند به نام نوکلئوس پالپوزوس (هسته ی دیسک) را احاطه می کند. رشته های عصبی از طریق مسیر های کوچکی که بین مهره ها و دیسک ها قرار دارد، از کانال نخاعی خارج می شوند. گردن درد و دیگر علائم هنگامی ظاهر می شوند که دیسک بین مهره ای آسیب دیده، به کانال نخاعی یا به ریشه های عصبی فشار وارد کند.
فتق دیسک مهره گردن هنگامی رخ می دهد که حلقه فیبری ترک برداشته یا شکافته شود و بدین صورت به نوکلئوس پالپوزوس (هسته ی دیسک) اجازه ی خروج دهد. این عارضه فتق هسته ی دیسک (HNP) یا فتق دیسک گفته می شود. در این مقاله شما خواهید آموخت که چه عواملی باعث ایجاد فتق مهره های گردن شده و برای تشخیص، مقابله با درد و دیگر علائم چه راهکار هایی وجود دارد.
علائم دیسک گردن معمولا با درد همراه است و باعث اختلالات عصبی به شرح زیر می شود:
C4-C5 (ریشه ی عصبی C5): می تواند باعث ضعف در عضله ی دلتایی سر شانه شود. معمولا بی حسی یا خارش و سوزش ایجاد نمی کند ولی می تواند باعث درد شانه و گردن درد شود.
C5-C6 (ریشه ی عصبی C6): می تواند باعث ضعف ماهیچه های دو سر (عضلات جلویی بازو) و ماهیچه های باز کننده ی مچ شود. بی حسی ، خارش و سوزش همراه با درد ممکن است به سمت انگشت شست دست منتشر شوند. این یکی از شایع ترین مراحل برای وقوع فتق دیسک گردن است.
C6-C7 (ریشه ی عصبی C7): می تواند باعث ضعف عضلات سه سر بازو (عضلات پشت بازو) و عضلات باز کننده ی انگشتان شود. بی حسی ، خارش و سوزش همراه با درد ممکن است به سمت عضلات سه سر و انگشت میانی منتشر شوند. این مرحله نیز یکی از شایع ترین مراحل برای وقوع بیرون زدگی دیسک گردن می باشد.
C7-T1 (ریشه ی عصبی C8): می تواند باعث ضعف در گرفتن اشیا با دست شود. همچنین بی حسی ، خارش و درد ممکن است از طریق بازو به سمت انگشت کوچک دست منتشر شوند.
لازم است بدانید که علائم بالا معمولا با فتق دیسک گردن همراه هستند ولی ساختار سیستم عصبی افراد متفاوت است بنابراین علائم ایجاد شده در آن ها نیز ممکن است با یکدیگر تفاوت داشته باشد
علل زیادی باعث ایجاد فتق دیسک گردن و درد شدید می شوند که عبارتند از:
درد ناشی از دیسک بیرون زده، معمولا به علت فرسایش ستون فقرات می باشد.
پشت و کمر ما وظیفه ی تحمل و پخش کردن وزن را داشته و دیسک های بین مهره ای، ضربه گیری در اثر حرکت (راه رفتن، چرخیدن و خم شدن) را بر عهده دارد. به دلیل فشار زیادی که به دیسک ها وارد می شود، با گذر زمان به آن ها آسیب وارد می شود و می تواند علت دیسک گردن و کمر باشد
حلقه ی فیبری (قسمت سخت خارجی دیسک) می تواند به تدریج ضعیف شده و به نوکلئوس پالپوزوس (هسته ی ژله مانند دیسک) اجازه ی خروج دهد، به این ترتیب، دیسک بیرون زده و متورم می شود.
علت دیسک گردن می تواند در اثر آسیب باشد. تصادف رانندگی می تواند باعث بیرون زدن دیسک شود. برای مثال یک حرکت شدید و ناگهانی می تواند با وارد کردن فشار زیاد باعث بیرون زدن و پارگی دیسک گردد.
همچنین علائم دیسک گردن می تواند به علت بلند کردن نادرست یک جسم سنگین و یا چرخیدن بیش از اندازه ی بدن به وجود آید.
ممکن است دیسک چنان ضعیف شده باشد که اتفاقاتی نه چندان مهم مثلا یک عطسه دچار بیرون زدگی شود عطسه رویداد مهمی که بتواند باعث آسیب شود به حساب نمی آید، ولی اگر فرد دیسک ضعیفی داشته باشد، نیروی حاصل از یک عطسه می تواند باعث فتق آن شود.
فرایند فتق یک دیسک شامل ۴ مرحله است به طوری که در زیر نشان داده شده:
دژنرسانس : در طول مرحله ی اول، نوکلئوس پالپوزوس به دلیل تغییرات شیمیایی مرتبط با سن ضعیف می شود. در این مرحله بیرون زدگی (فتق) به وجود نمی آید و تنها دیسک انعطاف پذیری خود را از دست داده و توانایی ضربه گیری آن کم تر می شود.
برآمدگی دیسک: در طول این مرحله، شکل یا محل دیسک تغییر می کند. همچنین یک برآمدگی کوچک شروع به تشکیل شدن کرده که ممکن است بسته به محل آن، به نخاع یا اعصاب آن فشار وارد کند.
پارگی دیسک: طی این مرحله هسته ی ژله مانند دیسک دیواره آن را سوراخ می کند ولی همچنان درون دیسک باقی می ماند.
جدا شدن بخش پاره شده ی دیسک: طی مرحله ی آخر نوکلئوس پالپوزوس (هسته ی دیسک) از دیواره ی دیسک عبور کرده و وارد کانال نخاعی می شود.
درمان کنسرواتیو (محافظه کارانه) بدون جراحی اولین قدم برای بهبودی است برای درمان پارگی دیسک گردن است و ممکن است شامل موارد زیر باشد: دارو درمانی، استراحت ، ماساژ ، ورزش درمانی ، تمرینات سر و گردن در خانه ، آب درمانی ، کاریوپراکتیک و مدیریت درد. بیش از ۹۵% افراد مبتلا به درد بازو در اثر بیرون زدگی دیسک گردن ، در عرض ۶ هفته بهبودی یافته و به فعالیت های طبیعی باز می گردند. اگر بدن فردی به درمان محافظه کارانه پاسخ نداده یا علائم بد تر شوند، ممکن است جراح ستون فقرات عمل جراحی دیسک گردن را پیشنهاد کند
دارودرمانی :پزشک ممکن است مسکن ، دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) و یا استروئید برای درمان دیسک گردن شما تجویز کند. بعضا شل کننده های عضلانی نیز برای گرفتگی ماهیچه ها تجویز می شوند.
دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مثل آسپرین و ناپروکسین ، نمونه هایی از دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی اند که به منظور کاهش التهاب و درد ناشی از عوارض دیسک گردن به کار می روند.
مسکن هایی مثل استامینوفن جهت کاهش درد به کار رفته ولی اثر ضد التهابی NSAIDs را ندارند.
شل کننده های مثل متاکاربامول (روباکسین) ، کاریسوپرودول (سوما) و سیکلوبنزاپرین (فلکسریل) ممکن است به منظور کنترل اسپاسم (گرفتگی) های عضلانی به کار رود.
استروئید ها ممکن است جهت کاهش التهابات تجویز شده و به صورت خوراکی (متیل پردنیزولون) در یک دوره ی ۵ روزه، با کاهش متوالی دوز، مصرف شوند. مزیت این دارو ها در سرعت زیاد رفع درد می باشد. (کم تر از ۲۴ ساعت)
تزریق استروئید در محل بیرون زدگی دیسک ممکن است در موارد درد شدید تجویز شود این روش که به کمک فلوروسکوپی انجام می شود، عبارت است از تزریق استروئید و یک داروی بی حسی به به فضای اپیدورال ستون مهره به منظور کاهش التهاب .
ورزش و فیزیوتراپی: هدف ورزش درمانی، کمک به بیمار برای رسیدن هر چه زود تر به فعالیت و جلوگیری از آسیب مجدد است. فیزیوتراپیست ها می توانند روش های صحیح ایستادن، بلند کردن اجسام و راه رفتن را آموزش داده و با بیمار به منظور کشیدن و قدرتمند کردن عضلات گردن، شانه و بازو همکاری کنند. ورزش گردن و تمرینات تقویتی، عناصر اصلی درمان بوده و باید جزئی از زندگی فرد شوند.
تزریقات اپیدورال یا “بلوک” به هنگام درد شدید بازو توصیه می شوند. در این عمل نوعی کورتیکواستروئید، توسط پزشک آموزش دیده در این زمینه، به درون فضای اپیدورال (فضای اطراف اعصاب نخاعی) تزریق می شود. پس از اولین تزریق ممکن است در روز های بعدی یک یا دو تزریق دیگر نیز نیاز باشد. این تزریق باید جزئی از یک برنامه ی درمان و توان بخشی جامع انجام شود. هدف این تزریق کاهش التهاب اعصاب و درمان دیسک گردن است.
تزریق در نقاط ماشه ای به تزریق مستقیم دارو های بی حسی موضعی (بعضا به همراه کورتیکواستروئید ها)، در بافت های نرم و ماهیچه های دردناک در طول ستون فقرات گفته می شود. این تزریقات معمولا موثر واقع می شوند ولی به درمان بیرون زدگی دیسک گردن کمکی نمی کنند.
درمان دستی (کایروپراکتیک). حرکت دادن آرام می تواند به کاهش اختلال در عملکرد مفاصل، که ممکن است خود دلیلی برای درد باشد، کمک کند. از حرکت دادن به میزان زیاد باید خودداری شود، زیرا می تواند درد یا آسیب های عصبی را افزایش دهد.
در برخی موارد برای درمان دیسک گردن گردنبند طبی یا بریس به منظور کاهش فشار از ستون فقرات گردن، توصیه می شود.
روشهای دیگر درمان دیسک گردن تحریک الکتریکی عصب، طب سوزنی،آب درمانی و…میباشد.
عمل جراحی: برای بیمارانی که درد گردن با درمان های قبلی بهبود نمی یابد، ممکن است جراحی مورد نیاز باشد. هدف از جراحی، برداشتن قسمتی از دیسک است که به عصب فشار وارد می کند. به این عمل دیسکتومی گفته می شود. بسته به محل دیسک بیرون زده، ممکن است پزشک شکافی در جلو یا پشت گردن بیمار ایجاد کند. تصمیم این که شکاف در جلوی گردن (رویکرد قدامی) و یا در پشت گردن (رویکرد خلفی) ایجاد شود بستگی به موارد زیادی از جمله محل دقیق فتق دیسک، تجربه و سلیقه ی جراح دارد. در هر دو روش، مواد دیسک از روی عصب برداشته شده و عمل معمولا موفقیت آمیز است.